Makroskładniki
Makroskładniki są to składniki odżywcze dostarczane w postaci płynnej lub stałej z żywnością i napojami. Dostarczają one energie, czyli popularne kalorie. Podstawowymi makroskładnikami są węglowodany, tłuszcze oraz białko. Wszystkie te makroskładniki tworzą paliwo dla naszego organizmu, dzięki czemu nasze ciało może rozwijać się prawidłowo.
Białka
Rodzaje białek:
- Proste: globuliny, histony, albuminy, skleroproteiny, gluteiny, prolaminy,protaminy
- Złożone: fosfoproteiny, lipoproteiny, nukleoproteiny, chromoproteiny, glikoproteiny, metaloproteiny
Funkcje białek:
- strukturalna- elastyna, kolagen, aktyna-białka spełniają funkcje naprawcze uszkodzonych tkanek
- transportowa- hemoglobina– dostarczanie tlenu na dowolną odległość
- odpornościowa-fibrynogen, rozpoznawanie i zwalczanie antygenów
- hormonalna-insulina, reguluje przebieg procesów biochemicznych
- kataliza enzymatyczna-trypsyna-wszystkie enzymy w komórkach są białkami
- białka pomagają w utrzymywaniu równowagi kwasowo-zasadowej i bilansu wodnego.
- rola białek wiąże się też z usuwaniem toksyn z organizmu
- białka są budulcem nowych tkanek
- są również źródłem energii
Węglowodany
Rodzaje cukrów:
- cukry proste: glukoza, galaktoza, sacharoza
- cukry złożone:skrobia, glikogen
Funkcje węglowodanów:
- daje nam energie
- zapasowa- magazynowana w postaci glikogenu
- materiał energetyczny- fruktoza
- funkcje odżywcze- maltoza laktoza rafinoza
- regulacyjna – wchodzą w skład DNA i Rna-uczestniczą w ekspresji genów, modyfikacji białek i regulacji metabolizmu komórkowego,
- regulacja gospodarki wodno-elektrolitowej
- hamuje krzepnięcie krwi- heparyna
- transportowa- u roślin sacharoza, u zwierzat i ludzi glukoza
- stanowią substrat do wytwarzania elementów strukturalnych komórek
- utrzymania termoregulacji i stałocieplności
Tłuszcze
Podział tłuszczów:
Ze względu na pochodzenie:
- roślinne
- zwierzęce
- sztuczne i modyfikowane
Ze względu na obecność wiązań podwójnych:
- nienasycone, w których występują reszty kwasów tłuszczowych posiadających w łańcuchu węglowodorowym wiązania podwójne
- nasycone, w których występują reszty kwasów tłuszczowych posiadających w łańcuchu węglowodorowym wyłącznie wiązania pojedyncze
Ze względu na budowę chemiczną:
- proste:lipidy właściwe, woski, trójacyloglicerole
- złożone: fosfolipidy, glikolipidy
- lipidy izoprenowe: steroidy, karotenowce
- pochodne:kwasy tłuszczowe
Ze względu na stan skupienia:
- stałe, których głównymi składnikami są glicerydy wyższych nasyconych kwasów tłuszczowych(np. łój, sadło)
- ciekłe, w skład których wchodzą głównie glicerydy wyższych nienasyconych kwasów tłuszczowych(np. oliwa, olej rzepakowy)
Funkcje tłuszczy:
- budują błonę komórkową
- transportują lipidy– są głównym źródłem glicerolu i kwasów tłuszczowych
- przeciwdziałają krzepnięciu krwi
- regulują stężenie cholesterolu
- utrzymują prawidłowy stan skóry
- przyspieszają gojenie się ran
- zapobiegają przemianom chorobowym
- regulują gospodarkę wodną- magazynują wodę
- stanowi materiał zapasowy i energetyczny
- magazynują wodę